younnie's blog

        Satunggaling asil kerajinan wonten ing panggenan kula inggih menika kerajinan wayang kulit. Wayang inggih menika salat satunggaling peninggalan kabudayan saking jaman rumiyin ingkang tasih dipun lestantunaken . Sanadyan sampun boten kados rumiyin nanging kathah tiyang ingkang tasih ngrembakakaken wayang kulit amargi wayang kulit menika salah satunggaling sarana utawi piranti pementasan kesenian ingkang gadhah peranan penting , sae wonten ing babagan moral saha material.

Caranipun damel wayang kulit menika mawi mapinten-pinten tahap , inggih menika :

Piranti – piranti ingkang kedah dipun cawisaken inggih menika :

·         gawangan : kangge nambataken kulit supados kenceng lan rata

·         Tali pangiket / tali jangat / pluntur / kenur

·         Kapak ; kangge ngerok  kulit

·         Kertas pasir ( ambril ) : kangge ngresiki sisa wulu ingkang sampun dikerok

·         Watu pengasah : Kangge ngasah kapak , tatah lan sapanunggalanipun

·         Banyu lan kain  : kangge ngresiki kulit

Saderengipun kulit ingkang badhe dipun kerok wulunipun dipun kum sewengi . Enjingipun lajeng dipun pepe. Kulit dipun taleni wonten ing tengahipun gawangan. Wonten ing pinggiripun kulit dipun bolongi lajeng dipun gelar mawi tali pangiket. Salajengipun wulu dikerok saking kulit ngangge kapak ngantos kulitipun alus. Lajeng kulit di pun gosok ngangge kertas pasir / amplas / ambril ngantos alus . Menawi sampun alus , kulit dipun kethok saking tali .

      2 . Penatahan wayang kulit

      Natah inggih menika pedamelan mbolongi kulit ingkang trep kaliyan pola gambar wayan

 Piranti-piranti iangkang kedhah dipun cawisaken inggih menika :

▪        Pandukan : kangge landesan natah wayang

▪        Tindhih : kangge nindhihi kulit ingkang ditatah

▪        Tatah : kangge natah wayang

▪        Ganden : kangge nuthuk tatah

▪        Malam / Lilin Batik : kangge nglunyukaken tatah

▪        Carikan/ corekan / pola : pola gambar wayang ingkang sampun dipun gambar ing kulit

         

        


   Menawi sampun dipun cawisaken kulit ingkang badhe dipun tatah , lajeng dipun   wiwiti kanthi damel blak ( damel duplikat / salianan ) wayang ingkang dipun kersani . Wayang ingkang asli wonten ong nginggillipun kulit lajeng dipun tindhihi supados wayang aslinipun boten geser . Lajeng dipun damel corekan ngkang prelu kemawon. Menawi sampun dipun corek , lajeng kulit menika ditatah pinggiripun supados mbentuk wayang ingkang dipun wastani “ gebingan “ inggih menika wayang ingkang tasih awujud “ gatra ” utawi wayang ingkang wutuh kanthi corekan  ingkang perlu kemawon. Gebingan menika lajeng dipun tatah ingkang trep kaliyan polanipun.

3.       Nyungging

         Nyungging inggih menika maringi warna wonten ing tatahan wayang ingkang sampun dados. Saderengipun wayang di pun sungging , langkung rumiyin wayang dipun ambril supados alus

 Tahap-tahap nyungging wayang inggih menika :

·         Dipun sukani warna dasaran ( pondasi warna )

Sesampunipun kulit dipun ambril,lajeng dipun warna dasar pethak,saged ugi warna kuning.

·         Sasampunipun warna dasar menika garing, lajeng dipun sukani warna cemeng ingkang prelu dipun cemengi, kadosta : rikma, sanggul, muka .

·         Lajeng dipun wiwiti merna saking warni enem rumiyin lajeng warni-warni tua.

·         Sasampunipun marni rampung lajeng dipun prada utawi brom. Prada inggih menika serbuk alus ingkang kabungkus kertas , warninipun keemas-emasan.

·         Menawi proses marna sampun rampung lanjeng wayang dipun cawi . Cawi inggih menika damel hiasan garis-garis ingkang alus . Corekan cawi awujud garis alit-alit.

·         Drenjemi

       Inggih menika damel titik – titik cemeng alit-alit ing bagian-bagian ingkang prelu dipun drenjemi.

·         Ulat-ulati inggih menika macaki utawi ndandani muka utawi praenipun wayang.

·         Ngedus wayang

             Sasampunipun ngulat-ulati lajeng dipun dus ngangge rakol utawi pernis .

Suwarto ( Pengrajin Wayang Kulit )

Kadipolo, Sendangtirto, Berbah, Sleman, Yogyakarta